Verdachte periode vóór overlijden? - mijntipsenadvies.be (2024)

NALATENSCHAP - 28.01.2021

Als u een niet-geregistreerde schenking heeft verricht, moet u zoals u weet nog drie jaar blijven leven om successierechten te vermijden. Deze verdachte periode van drie jaar geldt echter ook voor verkopen van onroerend goed en voor in de periode van drie jaar vóór een overlijden ontvangen erfenissen en schenkingen, behoudens tegenbewijs. Wanneer speelt dit wettelijke vermoeden van eigendom? Hoe kunt u het tegenbewijs leveren? Wat zijn de sancties als u geen bewijzen kunt voorleggen?

Aangifte nalatenschap. Na het overlijden van een dierbare, is het belangrijk dat de erfgenamen een tijdige en correcte aangifte in de nalatenschap indienen. De fiscale wet voorziet dan in een vermoeden in het voordeel van de Belastingdienst. Als akten bewijzen dat de overledene in de periode van drie jaar vóór het overlijden eigenaar was van roerende of onroerende goederen, dan mag de Belastingdienst ervan uitgaan dat deze goederen nog in de nalatenschap aanwezig zijn (artikel2.7.3.2.5 VCF) . Dit wettelijke vermoeden van eigendom draait de bewijslast om tijdens een verdachte periode van drie jaar. De erfgenamen moeten namelijk kunnen aantonen wat er met de desbetreffende goederen is gebeurd, anders mag de Belastingdienst die goederen bijkomend belasten in de erfbelasting.

Verkoop onroerend. Het belangrijkste toepassingsgeval van het wettelijke vermoeden van eigendom is de verkoop van een onroerend goed in de periode van drie jaar vóór het overlijden, omdat van deze verkoop een notariële akte verleden wordt. De Belastingdienst mag de verkoopprijs integraal toevoegen aan de belastbare basis van de erfbelasting, tenzij de erfgenamen het lot ervan kunnen bewijzen, bv. door aan te tonen dat de verkoopprijs op het ogenblik van overlijden nog op rekening van de overledene stond of dat de verkoopprijs ondertussen (deels) is uitgegeven.

Erfenis of schenking. Ook als de overledene in de periode van drie jaar vóór het overlijden heeft geërfd of een geregistreerde schenking heeft ontvangen, kan/zal de Belastingdienst het wettelijke vermoeden van eigendom inroepen. De erfgenamen zullen dan erfbelasting verschuldigd zijn op de waarde van deze goederen, behalve als voldoende tegenbewijs geleverd kan worden.

Tegenbewijs. Het tegenbewijs kan door de erfgenamen geleverd worden door bewijsstukken aan te leveren, als bijlage bij de aangifte nalatenschap. In de praktijk gaat het meestal om rekeninguittreksels, vanaf de storting van de bewuste bedragen tot aan het overlijden. Uiteraard zal ook een uittreksel van net voor de storting toegevoegd moeten worden, omdat ook het saldo vóór de storting van belang is voor het tegenbewijs. Tegenwoordig is het echter nog weinig gebruikelijk om rekeninguittreksels op papier te bewaren. Zelfs als de overledene de rekeninguittreksels digitaal heeft bewaard, zullen de erfgenamen deze niet altijd kunnen consulteren. Na een overlijden worden overigens ook alle rekeningen van de overledene geblokkeerd, met inbegrip van de toegangen via online banking. De erfgenamen kunnen wel nog steeds de noodzakelijke rekeninguittreksels opvragen via het bankkantoor, maar moeten dan wel rekening houden met een kostprijs.

Onduidelijkheid. Het wordt evenwel problematisch als de overledene talrijke overschrijvingen en grote afhalingen heeft uitgevoerd, waar men het lot niet van kent. De Belastingdienst past dan een ongeschreven regel toe dat bedragen/uitgaven tot €5.000 aanvaardbaar zijn. Hogere uitgaven of systematische kleine uitgaven die samen een groter bedrag vertegenwoordigen, kunnen de dossierbeheerders van de Belastingdienst echter meestal niet overtuigen. In dat geval kunt u nog in dialoog gaan met de Belastingdienst, maar u bent dan veelal afhankelijk van de goodwill van de betrokken ambtenaar. Merk op dat u zelfs een belastingverhoging van 20% wegens verzuim riskeert op de bedragen die de fiscus uiteindelijk niet aanvaardt. In de praktijk past niet elke dossierbeheerder deze belastingverhoging zomaar toe. Ook hier bent u dus enigszins afhankelijk van wie uw dossier in handen krijgt.

Bezwaar. Als u het niet eens bent met deze behandeling in de erfbelasting, dan kunt u in eerste instantie bezwaar indienen bij de Belastingdienst. Let wel, dit bezwaar schorst de betaling van de erfbelasting niet. Het bezwaar wordt ook binnen dezelfde Belastingdienst behandeld, bij een min of meer gescheiden afdeling. Uiteindelijk kunnen ontevreden erfgenamen wiens bezwaar niet ingewilligd werd, zich nog tot de rechtbank wenden.

Verlenging termijn? De Vlaamse regering had aangekondigd de termijn van drie jaar vóór het overlijden, waarbinnen niet-geregistreerde schenkingen alsnog belast worden in de erfbelasting, te willen verlengen naar vier jaar. Op 15december 2020 trad evenwel een federale wet in werking die erop gericht is schenkingen voor buitenlandse notarissen (meestal Nederlandse, vandaar de ‘kaasroute’) verplicht te onderwerpen aan de registratieformaliteit en dus aan de schenkbelasting. Door het wegvallen van deze mogelijkheid om roerende goederen via buitenlandse notaris te schenken zonder schenkbelasting, vindt Vlaams minister van Financiën dat het ‘niet meer nodig is’ om de verdachte periode voor niet-geregistreerde schenkingen te verlengen van drie jaar tot vier jaar.

Als u onroerend goed verkoopt of een schenking of erfenis ontvangt binnen de drie jaar vóór uw overlijden, dan mag de fiscus er, behoudens tegenbewijs, van uitgaan dat de gelden nog in uw nalatenschap aanwezig zijn. Vermijd dus pijnlijke discussies en hoge kosten voor uw erfgenamen door alle bewijsstukken zorgvuldig bij te houden, zowel facturen als uittreksels, en dit voor een periode van drie jaar. Bovendien helpt het niet als u het nodeloos complex maakt, bv. door systematisch grote afhalingen te doen, veelvuldig over te schrijven en ondoordacht tegoeden te vermengen. Het Vlaams gewest zou de verdachte periode voor niet-geregistreerde schenkingen uiteindelijk niet verlengen van drie naar vierjaar. De termijn voor het wettelijke vermoeden van eigendom wordt dan evenmin verlengd.